Bileşikler Nasıl Adlandırılır?

Bileşikler formüllerle gösterilir ve bileşiklerden bazılarının özel adları bulunur. Ancak bileşiklerin adlandırılmasında belirli kurallar bulunmaktadır. Bazı bileşikler, yapısında bulunan anyon ve katyon adları kullanılarak; bazı bileşikler de anyon ve katyon adları ve bunların sayıları kullanılarak adlandırılır. Yapısında iyonik bağ bulunan bileşikler iyonik bağlı bileşik, yapısında kovalent bağ bulunan bileşikler ise kovalent bağlı bileşik olarak adlandırılır. İyonik bağlı bileşikler, yapılarında bulunan anyon ve katyon adları kullanılarak adlandırılır.

İyonik bağlı (metal-ametal) bileşikler genel olarak;

Metal Adı + Ametal Adı şeklinde adlandırılır.

İyonik bağlı bileşiğin yapısında halojen(7A Grubu) varsa metalin adından sonra halojenin adına “ür” eki getirilerek adlandırılır. Yani;

Metal Adı + Ametal Adı[ür] şeklinde adlandırılır.

NaCl : Sodyum klorür

MgI₂ : Magnezyum iyodür.

CaF₂ : Kalsiyum florür

İyonik bağlı bileşiğin yapısında Oksijen varsa metalin adından sonra “oksit” sözcüğü kullanılarak adlandırılır. Kısaca Oksijen bileşiklerinde oksit olarak adlandırılır. Yani;

Metal Adı + Oksit şeklinde adlandırılır.

Al₂O₃ : Alüminyum oksit

MgO : Magnezyum oksit

İyonik bağlı bileşiğin yapısında Kükürt varsa metalin adından sonra “sülfür” sözcüğü kullanılarak adlandırılır. Kısaca Kükürt bileşiklerinde sülfür olarak adlandırılır. Yani;

Metal Adı + Sülfür şeklinde adlandırılır.

K₂S : Potasyum sülfür

İyonik bağlı bileşiğin yapısında Azot varsa metalin adından sonra “nitrür” sözcüğü kullanılarak adlandırılır. Kısaca Azot bileşiklerinde nitrür olarak adlandırılır. Yani;

Metal Adı + Nitrür şeklinde adlandırılır.

AlN : Alüminyum nitrür

Yapısında çok atomlu iyon bulunan bileşiklerin formülü yazılırken, bu iyonlar bir tek element gibi düşünülür. Buna göre elementin değerliği iyonun önüne, iyonun değerliği de elementin önüne yazılır. Çok atomlu iyonun önüne rakam yazılması gerektiğinde iyon parantez içine alınır. Bu tür bileşikler adlandırılırken çok atomlu iyonun adı kullanılır. Yani;

Metal Adı + Çok Atomlu İyon Adı şeklinde adlandırılır.

Yaygın olan çok atomlu iyonlar aşağıda verilmiştir.

Çok Atomlu İyonların Formülleri ve Adlandırılması

K₂SO₄ : Potasyum sülfat

CaCO₃ : Kalsiyum karbonat

Al(OH)₃ : Alüminyum hidroksit

Mg(NO₃)₂ : Magnezyum nitrat

Ba₃ (PO₄)₂ : Baryum fosfat

LiNO₃ : Lityum nitrat

Mg₃(PO₄)₂ : Magnezyum fosfat

Bazı durumlarda çok atomlu iyon ilk olarak yazılır. Bu durumda bileşik;

Çok Atomlu İyon Adı + Ametal Adı şeklinde adlandırılır.

NH₄Cl : Amonyum klorür

(NH₄)₂S : Amonyum sülfür

Bazı durumlarda da bileşik tamamen çok atomlu iyonlardan oluşur Bu durumda bileşik;

Çok Atomlu İyon Adı + Çok Atomlu İyon Adı şeklinde adlandırılır.

NH₄OH : Amonyum hidroksit

(NH₄)₂CO₃ : Amonyum karbonat

Kovalent bağlı (ametal-ametal) bileşikler genel olarak yapılarındaki elementler ve Latince atom sayıları belirtilerek adlandırılır. Yani;

[Latince Atom Sayısı]Ametal Adı + [Latince Atom Sayısı]Ametal Adı şeklinde adlandırılır.

1’den 10’a kadar latince sayıların okunuşu aşa­ğıdaki gibidir.

N₂O₅ : Di azot penta oksit

NO₂ : Azot di oksit

CO₂ : Karbon di oksit

PCl₃ : Fosfor tri klorür

CO : Karbon mono oksit

Eğer birinci ametalin sayısı 1 ise mono olarak belirtilmez. Ancak ikinci ametalin sayısı 1 olsa da belirtilir.

Ametal Adı + [Latince Atom Sayısı]Ametal Adı şeklinde adlandırılır.

CCl₄ : Karbon tetrâ klorür

SO₃ : Kükürt tri oksit

CS₂ : Karbon di sülfür

CO : Karbonmonoksit

CO₂ : Karbondioksit

SO₃ : Kükürt trioksit

Bir önceki yazımız olan Elementlerin Değerliği ve Bileşik Formüllerinin Yazılması Konu Anlatımı 8. Sınıf Fen Bilimleri başlıklı yazımızda 8. Sınıf Kimyasal Tepkimeler Konu Anlatımı, 8. Sınıf Maddenin Yapısı ve Özellikleri Konu Anlatımı ve 8.Sınıf Fen Bilimleri Konu Anlatımı hakkında bilgiler verilmektedir.

Google arama terimleri:

• https://www fenehli com/8-sinif-fen-bilimleri-bilesikler-nasil-adlandirilir-konu-anlatimi/